1
ноябри соли 2001 Ҷумҳурии Тоҷикистон узви МАГАТЕ шуд ва
зарурати эҷоди сохтори танзимкунанда дар соҳаи амнияти
радиатсионӣ ба вуҷуд омад.
Бар асоси қарори
Ҳукумати ҶТ таҳти шумораи 3594 (16.1-2) аз 18 сентябри
соли 2002 дар ибтидо дар таркиби Президиуми АИ ҶТ, Агентӣ
оид ба энергияи атомӣ ва сипас дар заминаи Агентии амнияти
ядроӣ ва радиатсионии Академия илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон
(ААЯР АИ ҶТ) ҳамчун идораи сохтории Академияи илмҳои Ҷумҳурии
Тоҷикистон (қарори Президиуми Академияи илмҳои Ҷумҳурии
Тоҷикистон № 112 аз 25.12.2002) ташкил карда шуд.
Дар соли 2003 мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар
бораи бехатарии радиатсионӣ” Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
Агентии амнияти ядроӣ ва радиатсонии Академияи илмҳои
Ҷумҳурии Тоҷикистонро (ААЯР АИ ҶТ) ҳамчун мақоми танзимкунанда
оид ба таъмини амнияти бехатарӣ таъйин намуд. Мутобиқи
моддаи 6-и қонуни дар боло зикршуда ААЯР АИ ҶТ ҳамчун
мақоми танзимкунандаи кишвар сиёсати ягонаи давлатиро
татбиқ мекунад ва кори мақомоти дигари салоҳиятдорро ҳамоҳанг
месозад.
САМТҲОИ
АСОСИИ ФАЪОЛИЯТ:
ААЯР АИ ҶТ талаботро барои татбиқи принсипҳои ҳифозати
радиатсонӣ ҷиҳати ҳамаи ҳолатҳои радиатсия муқаррар мекунад
ва онҳо ба маънои зерин далолат мекунанд:
- дар ҳолатҳои радиатсияи банақшагирифташаванда ҳар ҷониб,
ки масъули таъмини ҳифозат ва бехатарӣ мебошад, вақте,
ки дар мавриди ин ҷониб талаботи дахлдор амал мекунанд,
ҳеҷ гуна иқдомоти амалиро пеш намегирад, ки асосдор ҳисоб
намешаванд;
- дар ҳолатҳои
радиатсияи (шуъоъзании) садамавӣ ва ҳолатҳои радиатсияи
мавҷуда ҳар ҷониб , ки масъули таъмини ҳифозат ва бехатарӣ
мебошад, вақте, ки дар мавриди ин ҷониб талаботи дахлдор
амал мекунанд, иқдомҳои ҳифозатӣ ё тадбирҳои барқарорсозӣ
ва тарзи амалисозии онҳоро тавре асосдор мекунад, ки ҳадафҳои
баёншуда дар стратегияи муҳофизат ҳосил мешаванд;
- дар ҳамаи
ҳолатҳои радиатсия (шуъоъзанӣ) ҳар ҷониб , ки масъули
таъмини ҳифозат ва бехатарӣ мебошад, вақте, ки дар мавриди
ин ҷониб талаботи дахлдор амал мекунанд, оптимизатсияи
(беҳинасозии) муҳофизат ва бехатариро таъмин менамояд.
- дар ҳолатҳои радиатсияи банақшагирифташаванда, ба истиснои
радиатсияи (шуъоъзании) тиббӣ ҳар ҷониб, ки масъули таъмини
ҳифозат ва бехатарӣ мебошад, вақте, ки дар мавриди ин
ҷониб талаботи дахлдор амал мекунанд, зиёд накардани ҳудудҳои
муқарраршудаи дозаҳоро таъмин мекунад;
- татбиқи талабот
нисбат ба системаи таъмини ҳифозат ва бехатарӣ бояд муносиб
ба андозаи хавфҳои радиатсионӣ ва алоқаманд бо вазъияти
радиатсия бошад;
ҳамчунин муқаррарот
ва дастурамалҳои танзимкунандаро оид ба муҳофизат ва бехатарӣ
муқаррар ё қабул мекунад.
ААЯР АИ ҶТ
системаи танзимкунандаро барои таъмини муҳофизат ва бехатарӣ
эҷод мекунад, ки мавридҳои зеринро дар бар мегирад:
- истифода аз хабарномаҳо ва иҷозатномаҳои расмӣ;
- баррасӣ ва арзёбии қоидаву дастурҳо ва фаъолият;
- бозрасии қоидаву дастурҳо ва фаъолият;
- таъмин кардани риояти (татбиқи қонун) талаботҳои танзимкунанда,
ки ба ҳолатҳои радиатсияи садамавӣ ва ҳолатҳои радиатсияи
мавҷуда робита доранд;
- додани иттилоот ва машваратҳо ба ҷонибҳое, ки ба қарорҳои
қабулкардаи онҳо дахл доранд ва ҳамчунин дар ҳолатҳои
дахлдор, ба аҳолӣ ва дигар ҷонибҳои манфиатдор.
ААЯР АИ ҶТ
рӯйкарди гуногунсозишударо барои амалисозии системаи таъмини
муҳофизат ва бехатарӣ тавре татбиқ мекунад, ки истифодаи
талаботҳои танзимкунанда бояд муносиб ба андозаи хавфҳои
радиатсионӣ ва алоқаманд бо вазъияти радиатсия бошад;
ААЯР АИ ҶТ
татбиқи талаботро вобаста ба таҳсилот, омодагӣ ва аттестатсия,
такмили ихтисоси кадрҳо дар соҳаи муҳофизат ва бехатарӣ
барои ҳамаи шахсоне таъмин менамояд, ки дар фаъолият иштирок
мекунанд ва ба муҳофизат ва бехатарӣ муносибат доранд.
ААЯР АИ ҶТ
мавҷудияти механизмҳо барои бамавқеъ паҳн кардан дар байни
тарафҳои дахлдор, ба монанди таъминкунандагон ва истифодакунандагони
манбаъҳо ва иттилотро дар бораи сабақҳо дар соҳаи таъмини
амният ва бехатарӣ, ки аз таҷрибаи танзимгарӣ ва баҳрабардорӣ
ва низ ҳодисаҳо, садамаҳо ва хулосаҳои дахлдор гирифта
шудаанд, таъмин мекунад. Механизмҳои эҷодшуда дар ҳолатҳои
дахлдор барои вогузор кардани иттилооти муносиб ба дигар
ташкилотҳои дахлдор дар сатҳҳои миллӣ ва байналмилалӣ
истифода мешаванд.
ААЯР АИ ҶТ
дар ҳамкории мутақобил бо дигар мақомоти дахлдор аз тариқи
танзим ё истифодаи меъёрҳои чопшуда талаботҳоро дар робита
ба иҷозат додан ба баҳрабардорӣ ва хусусиятҳои баҳрабардории
ҳар манбаъи сохташуда ё тарҳрезишуд, дастгоҳҳо, қисматҳои
таҷҳизот ё сохтусозҳо, ки баҳрабардорӣ аз онҳо боиси паёмадҳо
барои муҳофизат ва бехатарӣ таъйин мекунад.
ААЯР АИ ҶТ
тадбирҳои лозимро барои пешбарӣ, нигоҳдорӣ ва ҷустуҷӯи
ҳуҷҷатҳои дахлдор ба дастгоҳҳо ва фаъолият меандешад.
Ҳуҷҷатҳои мазкур иборатанд аз:
- махзани манбаъҳои баста ва генераторҳои радиатсия;
- қайдҳои регистратсионии дозаҳои радиатсияи касбӣ;
- қайдҳои регистратсионии вобаста ба таъмини амнияти дастгоҳҳо
ва фаъолият;
- қайдҳои регистратсионӣ, ки мумкин аст вобаста ба таваққуф
ва аз баҳрабардорӣ хориҷ кардани дастгоҳҳо ё баста шудани
онҳо лозим шаванд;
- гузоришҳо дар бораи ҳодисаҳо, аз ҷумла ихроҷҳои маводи
радиоактивӣ ба муҳити зист;
- рӯйхатҳои инвентарии пасмондҳои радиоактивӣ ва маводи
сӯхти истифодашуда.
ААЯР АИ ҶТ
механизмҳоро барои коммуникатсия ва баррасӣ эҷод мекунад,
ки нигоҳдории ҳамкории касбӣ ва созандаро бо тарафҳои
дахлдор ҳангоми ҳалли ҳамаи масъалаҳои вобаста ба муҳофизат
ва бехатарӣ пешбинӣ мекунад.
ААЯР АИ ҶТ
машваратҳоро бо мақомоти салоҳиятдор дар соҳаи тандурустӣ
таъмин менамояд, то тадбирҳо барои таъмини муҳофизат ва
бехатарӣ ҳангоми бархурд бо ҷасадҳои фавтидагон ё боқимондаҳои
одам дар ҳолатҳое, ки маълум аст онҳо манбаъҳои баста
ё бози радиоактивӣ дар натиҷаи истифода аз тарзуламалҳои
радиологӣ ҳангоми муолиҷаи тиббӣ ё дар натиҷаи ҳолати
садамавӣ андешида шаванд.
ААЯР АИ ҶТ
системаи менеҷментро (идоракуниро) тавре ҷорӣ мекунад,
баҳо медиҳад ва ҳамеша такмил менамояд, ки он ба ҳадафҳои
мақоми танзимкунанда мутобиқат кунад ва ба ноил шудан
ба ин ҳадафҳо мусоидат намояд.
